روند آموزش مقدماتی تار و سه تار

با توجه به مطالب انتخابی و طرح ارائه شده برای آموزش تار بر اساس ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی لازم است روند آموزش این کتاب را مورد بررسی دقیق قرار داده و دوره ی آموزش آن را از ابتدا تا پایان کتاب با شرح و تفسیر بیان نماییم.

همانطور که قبلا اشاره شد آموزش این کتاب براساس ردیف دستگاهی موسیقی ایرانی طراحی شده است. تمام جمله ها و درس های این مجموعه براساس جمله های منتخب از ردیف های میرزاعبدلله، میرزاحسینقلی، ردیف تار نی داوود، ردیف دوره عالی تارعلی اکبر شهنازی، ردیف تار و سه تار ابوالحسن صبا نوشته شده است.

کلیه درس ها و جمله های آموزشی براساس تکنیک های آموزش تار، به ترتیب خاصی قرار گرفتند تا هنرجویان به درستی و به دنبال هم با فنون نوازندگی و تکنیک های ساز آشنا شوند.

قبل از فراگیری تار مطالب کوتاهی درمورد تاریخچه ی آموزش موسیقی ایرانی بیان شده است، سپس طرح ارائه شده ی آموزش موسیقی ایرانی (تار و سه تار) براساس ردیف های اشاره شده در بالا با توضیحات مختصری در پاورقی درس ها دنبال می شود. همچنین برای آشنایی با تئوری مورد نیاز موسیقی، مطالبی کوتاه در سه صفحه آورده شده تا با خط نت، نت ها و انواع کشش و میزان ها آشنایی اولیه انجام گیرد.

جلسه اول آموزش مقدماتی تار و سه تار

نخستین مرحله ی آموزش عملی ساز تار نحوه ی دست گرفتن و قرار گرفتن ساز تار در آغوش است که هنرجویان تار آماده ی فراگیری این بخش می شوند.

تمرین های اولیه برای نواختن مضراب تار براساس کتاب های ردیف موسیقی ایرانی تعیین شده است. مضراب های ساده راست و چپ و مضراب های ریز و دراپ از ضربی ها و چهارمضراب ها، همگی در ادامه ی تمرین مضراب های دست باز ساز تار آورده شده که در مجموع شامل 32 درس می باشد. 22 درس برای سرمشق های مضراب با ریتم ساده و 10 درس برای سرمشق های مضراب با ریتم ترکیبی که در یک جلسه قابل ارائه و آموزش است. همه ی این درس ها روی تمام سیم های آزاد به طور هم زمان نواخته می شوند.

جلسه دوم آموزش مقدماتی تار و سه تار

بعد از تمرین 32 درس تعیین شده و اصلاح نحوه ی گرفتن و تمرین مناسب مضراب ها هنرجو آماده فراگیری بخش اول تمرین های اصلی کتاب یعنی آشنایی با دستان ها و شروع آموزش دست چپ و نحوه ی قرار گرفتن آن روی دسته ی ساز تار می شود. در این مرحله یادگیری دستان ها از درس 33 به ترتیب با برنامه ریزی و آشنایی کامل با تکنیک ها و مطالب آموزش مقدماتی شناخت ردیف موسیقی ایرانی و گوشه های مختلف موسیقی دستگاهی ایران آغاز شده و علاقمندان به تار تا پایان کتاب، 91 درس و در مجموع به همراه درس های قبل 123 درس را با زمان بندی مشخص فرا می گیرند. قبل از آغاز تمرین دستان ها و یادگیری جای درست دست چپ روی دسته ساز تار لازم هست برای آشنایی با دستان ها به نمودار طراحی شده در کتاب توجه کافی نموده و جای دستان ها (ده دستان)را از روی دسته ی ساز تار با دقت دنبال نمایند.

تمرین دستان ها با یک جمله ی ساده برای سیم اول و سیم دوم در20 درس به طور مشترک ارائه شده است. به صورتی که هنرجویان با یاد گرفتن و مهارت پیدا کردن دستان اول روی سیم اول و دوم، می توانند همان فیگور و نحوه ی انگشت گذاری یکسان را روی دستان های دیگر به کار برده و بقیه ی دستان ها را به راحتی فرا بگیرند. برای فراگیری راحت تر دستان ها یک جمله ی شعر گونه ی انگیزشی جهت به خاطر سپردن تمرین ها نیز پیشنهاد می شود که در زیر آورده شده است.

با شادی و با خنده کلاس میرم هر هفته
خوشحال و شاد و خندان ساز می زنم پیوسته

تمام دستان ها براساس این جمله های موزون خوانده می شوند و این گونه ثبت این ملودی در ذهن هنرجویان به سادگی امکان پذیر می گردد.

دستان اول سیم اول و سیم دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

با معرفی پرده های 2-5-6 سیم اول و دوم پرده های معرفی شده ی دستان اول، به آرامی با خواندن ریتم و رعایت همه ی اصول نوازندگی، نواختن مضراب صحیح روی سیم اول و سیم دوم آغاز می شود. پس از تمرین طولانی این جمله ها آرام آرام به سرعت جمله ها افزایش داده و نت ها را از قالب نت سیاه به چنگ و سپس به صورت دولا چنگ با همان یکنواختی به حالت تند نوازی تمرین ها را ادامه دهید. با تسلط بر روی دستان اول سیم اول و دوم، تمرین روی دستان های بعدی مقداری آسان تر می شود. در حین تمرین به نکات اشاره شده در پاورقی کتاب توجه لازم را داشته باشید.

جلسه سوم آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان دوم سیم اول و دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

بعد از فراگیری دستان اول، تمرین مرحله دوم، دستان دوم روی پرده های 5-6-9 با همان ویژگی های دستان اول و به همراه همان جمله ی موزون قبل تکرار می گردد.

حال که آموزش دستان ها به موقعیت دستان دوم رسید هنرجویان باید حرکت روی دسته ی ساز تار را فرا بگیرند. برای رسیدن به این هدف مهم، تمرین های مناسب از جمله های ردیف موسیقی ایرانی انتخاب شده و به موازات درس ها و دستان ها در دنباله آموزش دستان ها ارائه می گردد. از این روی بعد از فراگیری دستان اول و دوم، دو درس 37 و 38 حرکت روی دستان اول و دوم را مورد بررسی قرار می دهند.

بعد از اضافه شدن هر دستان تمرین مناسب از جمله های ردیف موسیقی ایرانی برای حرکت روی دستان های مورد نظر طراحی شده است.

قابل توجه است هنرجویان تا این مقطع حتما باید با تمرین های مناسب مضراب زدن ریز را به خوبی فرا گرفته باشند تا از عهده تمرین درس ها و روند آموزش کتاب برآیند.

جلسه چهارم آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان سوم سیم اول و دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

توجه داشته باشید همان جمله های دستان اول و دوم در دستان سوم روی پرده های 6-9-12 نیز تکرار می گردد. بعد از تمرین این درس ها حرکت روی دستان های اول، دوم، سوم با درس های 41 و42 آغاز می گردد. ابتدا این درس ها را به آرامی تمرین کرده و پس از بدست آوردن مهارت به تدریج سرعت قطعه ها را اضافه کنید. پس از تمرین مناسب و یادگیری دستان های اول و دوم وسوم با جمله های انتخاب شده، حرکت بسیار روان و مورد رضایت از انگشتانتان را روی دسته ساز تار در هنگام نواختن مشاهده خواهید کرد.

جلسه پنجم آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان چهارم سیم اول و دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان چهارم روی پرده های 9-12-13 روی سیم اول و دوم به طور یکسان قرار می گیرد. با تکرار درس های مربوط به دستان چهارم آمادگی برای حرکت روی دستان های اول، دوم، سوم و چهارم  فراهم می گردد. برای روان تر شدن و حرکت روی این دستان های مورد نظر تمرین های مناسب از گوشه های ردیف موسیقی ایرانی انتخاب شدند که بسیار مهم و تاثیرگذار هستند.

انتخاب درس های 45 و46 حرکت روی دستان های اول تاچهارم گوشه خاوران و حرکت روی دستان های اول تا سوم گوشه ی خسروانی در این مرحله از درس های حرکتی بسیار موثر می باشند. این دو درس می توانند بطور پیوسته و مداوم برای مهارت یافتن و روان شدن حرکت روی دسته ساز تار استفاده گردند. بعد از این تمرین ها نوبت به درس47 می رسد که آشنایی با نت زینت و ریز اشاره و معرفی گوشه ی روان و دلنشین نصیر خوانی است.
هنرجویان عزیز توجه داشته باشند بعد از فراگیری این درس و مسلط شدن به دستان های اول تا چهارم می توانند آهنگ های زیادی را که تا این موقعییت دستان قرار دارد با نظر مربیان مربوطه خود فرا بگیرند. مانند آهنگ «نوائی» که ریزهای پی در پی آن برای پیوستگی و مهارت ریز هنرجویان بسیار مفید است.

جلسه ششم آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان پنجم و ششم سیم اول و دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

حال که دستان اول تا چهارم را فرا گرفتید دستان پنجم و ششم آسان تر می شوند. یادآور می شویم دستان پنجم و ششم مثل دستان های اول تا چهارم، سیم اول و دوم روبروی یکدیگر قرار نمی گیرند. شماره پرده ها ی دستان پنجم سیم اول 12-15-16و سیم دوم 12-13-16 است. دستان ششم سیم اول 15-16-18 و سیم دوم 13-16-18 است. با نگاه کوتاه به نمودار اولیه که قبلا اشاره کرده بودیم جای درست پرده ها را پیدا نموده و تمرین مشترک دستان ها را روی این دو دستان پنجم و ششم انجام دهید.

بعد از فراگیری دستان پنجم و ششم حرکت روی دستان اول تا ششم آغاز می گردد که با دو تمرین مناسب درس 52 و53 آن را پی خواهیم گرفت. سعی کنید با نواختن مضراب شفاف و پر قدرت مسیر این دستان ها را با تمرین مناسب طی کنید. لازم به یادآوری است جمله های انتخاب شده کاملا از ردیف های رایج موسیقی ایرانی است و حتما به توضیحات مربوط به گوشه ها و مطالب دیگر در پاورقی کتاب توجه لازم را داشته باشید.

جلسه هفتم آموزش مقدماتی تار و سه تار

دستان های هفتم، هشتم، نهم و دهم سیم اول و دوم در آموزش مقدماتی تار و سه تار

یادآوری می گردد دستان های هفتم تا دهم مانند دستان های اول تا چهارم روی سیم اول و دوم روبروی یکدیگر قرار می گیرند. با پیدا کردن پرده های مورد نظر و نشانه گذاری دستان های هفتم تا دهم روی سیم اول و دوم آموزش دستان ها ادامه پیدا کرده که به ترتیب: دستان هفتم پرده های 16-18-21، دستان هشتم پرده های 18 21-22، دستان نهم پرده های 21-22-24 و دستان دهم پرده های 22-24-25 می باشند. با پشت سر گذاشتن این مرحله، تمرین و یادگیری دستان ها در بیست درس معرفی شده به اتمام می رسد. ضمنا تمرین و تکرار درس های گذشته می تواند ما را در فراگیری و آمادگی بهتردرس 62 بسیار کمک کند.

با فراگیری دستان های  اول تا دهم، اکنون نوبت درس 62 و حرکت روی تمام دستان های ساز تار است. درس 62 با عنوان زنگوله طراحی شده است. بهتر است قبل از شروع تمرین درس 62 آمادگی لازم جهت نواختن مضراب های راست و چپ، مضراب ریز، ریز اشاره و انگشت گذاری صحیح وجابه جایی دست چپ وهمه موارد دیگر که تا اینجا اشاره شده را مجدد بررسی و تمرین کنید تا با آمادگی کامل به درس 62 و حرکت روی تمام دستان بروید.

جلسه هشتم آموزش مقدماتی تار و سه تار

درس 62 تمرین و حرکت روی دستان های ساز تار آخرین درس از مجموعه درس های آموزش دستان های ساز تار است. این درس با عنوان گوشه ی زنگوله مسیر حرکت از دستان نهم با رفت و برگشت های یکسان به سمت دستان اول را طی می کند. سیر حرکتی این چنین با جمله ها و فیگورهای مشابه آمادگی بسیار خوبی را برای هنرجویان فراهم می سازد. موضوع مهم مورد اشاره این درس جا به جایی انگشت ها به اصطلاح رعایت انگشت گذاری درست است. ضمنا نواختن مضراب صحیح ریز و ریز اشاره در این درس دست آورد خوبی برای هنرجویان خواهد داشت. یادآورمی شویم تکرار این درس در جلسات بعد به همراه درس های جدید بسیار ضروری است.
تا پایان درس 62 مرحله اول آموزش کتاب مقدماتی تار مدت 8 جلسه ( 8 هفته ) تقریبا دوماه زمان و حدود 50 الی 60 ساعت تمرین لازم هست. هنرجویان گرامی توجه داشته باشند طی این دوماه با تمرین مداوم سعی کنند همه موارد اشاره شده در کتاب را با دقت تمرین کرده و تسلط حوبی روی دستان های ساز تار بدست آورند.

آشنایی با دستگاه ماهور در آموزش مقدماتی تار و سه تار

بخش دوم کتاب شامل آشنایی با دستگاه های موسیقی ایرانی است که هر کدام به فراخور موضوعات مربوط به خود و متناسب با تکنیک های مورد بحث در کتاب معرفی می شوند. از درس 63 تا 82 دستگاه ماهور و قطعات مربوط به آن است که بیشتر تکنیک های ساز تار در این دستگاه معرفی می گردند. مانند بخش اول کتاب توضیحات مربوط به گوشه ها و تئوری مورد نظر با توضیحات مربوط به تکنیک های مورد اشاره در درس ها در پاورقی به طور واضح شرح داده شده است.

تمرین ها و درس ها از درآمد ماهور و گوشه های مختلف به عنوان تمرین های منظم برای رسیدن به توانایی و تکنیک لازم آورده شده است. این بیست درس حدود 15 هفته (15 جسله) نیاز به تمرین و تلاش مداوم دارند و مجموع ساعات تمرین این 15 جلسه حدود 80 الی 100 ساعت به طور میانگین روزی 45 دقیقه تا یک ساعت زمان لازم است. هنرجویان توجه داشته باشندتا این مرحله با تمرین و برنامه ریزی منظم می توانند توانایی خوبی بدست آورند.

در پایان دستگاه ماهور درس های 80، 81، 82 به عنوان مثنوی ماهور خاتمه درس های ماهور را دنبال می کنند. تا این مرحله 140 الی 150 ساعت تمرین توسط 82 درس در23 جلسه طراحی شده است. اکنون هنرجویان می توانند بعد از فراگیری این بخش قطعات مختلفی را اجرا کنند، مانند پیش درآمد های استادان قدیم ، پیش درآمد ماهور استاد نی داوود، پیش درآمد ماهور استاد هرمزی، پیش درآمد ماهور استاد فروتن و... و یا تصنیف های معروف مانند مرغ سحر، زمن نگارم، شب وصل و تصیف های مشابه اینها که در معرفی دستگاه ماهور نقش موثری داشته باشند. نا گفته نماند بعد از معرفی هر دستگاه برای تنوع مطالب آموزشی یک و حد اکثر دو قطعه کافی به نظر می رسد. بهتر است هنرجویان عزیز از روند آموزش و درس های کتاب زیاد دور نشوند.

آشنایی با دستگاه شورو متعلقات آن در آموزش مقدماتی تار و سه تار

بخش سوم یادگیری دستگاه شور و متعلقات آن (از درس 83 تا درس 96) است. ابتدا دستگاه شور همراه با پنج درس و تمرین بسیار خوب و جذاب و به دنبال آن چهار درس ابوعطا، یک درس دشتی، سه درس بیات ترک و یک درس در مایه آواز افشاری طرح و ارائه شده است. پس از فراگیری این 14 درس از دستگاه شور و به عبارتی آشنایی با مجموعه خانواده دستگاه شور می توانید با یاد گرفتن پیش درآمد های ساده و تصنیف های معروف به اطلاعات و دانش نوازندگی خودتان اضافه کنید.

یادآورمی شویم تمرین های دستگاه شور و متعلقات آن(14 درس) در10 جلسه برنامه ریزی شده اند. هنرجویان می توانند در این مدت زمان تعیین شده حدود 50 الی 70 ساعت تمرین میانگین، این مجموعه درس ها را به پایان برسانند. تا این مرحله 170 الی 190 ساعت تمرین توسط 96 درس در33 جلسه برنامه ریزی شده است. بعد از فراگیری این بخش هنرجویان می-توانند با راهنمایی مربی خود قطعات مختلفی از ساخته های استادان موسیقی در دستگاه شور و متعلقات آن را فرا بگیرند.

آشنایی با دستگاه سه گاه در آموزش مقدماتی تار و سه تار

درس های 97-98-99 معرفی دستگاه سه گاه است. با فراگیری این سه درس و معرفی دستگاه سه گاه و گوشه هایی از آن هنرجویان آماده نواختن چهارمضراب ها و گوشه های متعدد دیگر ردیف می شوند. چنانچه هنرجویان با شرایط تمرین هماهنگ باشند و با توجه به توانایی که تا کنون با درس های ارائه شده ی گذشته بدست آوردند می توانند این سه درس را در یک جلسه ( یک هفته) حدود 7 الی 10 ساعت تمرین فرا بگیرند. تا این مرحله حدود 200 ساعت تمرین توسط 99 درس در34 جلسه طرح شده است. بعد از فراگیری این بخش هنرجویان می توانند با راهنمایی مربی خود تمرین های مختلفی برای بدست آوردن سرعت مضراب و پنجه فرا بگیرند.

آشنایی با دستگاه چهارگاه در آموزش مقدماتی تار و سه تار

بعد از درس های سه گاه نوبت آشنایی با دستگاه چهارگاه است. تمرین های معرفی شده درس های 100-101-102-103 چهار درس همراه با ملودی های بسیار شنیدنی از درآمد و چهارمضراب و رنگ چهارگاه است. فراگیری این درس ها شناخت و توانایی خوبی به هنرجویان می دهد و در این مقطع می توانند قطعه های مختلف را با آموزش مربی پیش روند. این چهار درس در دو جلسه (دو هفته) قابل ارائه و حدود 10 الی 15 ساعت تمرین نیاز دارند. تا این مرحله 210 ساعت تمرین توسط 103 درس در36 جلسه برنامه ریزی شده است. بعد از فراگیری این بخش هنرجویان می توانند با شنیدن آثار فاخر موسیقی ایرانی تجربیات شنیداری خود را روی ساز امتحان نمایند.

آشنایی با دستگاه همایون و بیات اصفهان در آموزش مقدماتی تار و سه تار

بخش بعدی نوبت آشنایی با دستگاه همایون و بیات اصفهان است که با طرح چهار درس همایون و یک درس بیات اصفهان درس های 104-105-106-107-108 ادامه پیدا می کند. ارائه ی چهارمضراب همایون نقش بسیار کلیدی در تقویت مضراب و سرعت جمله بندی هنرجویان دارد که توجه به آن و تمرین مناسب می تواند در تقویت سرعت و نوازندگی هنرجویان تاثیر شگرفی بگذارد. این چهار درس نیز در سه جلسه (سه هفته) قابل ارائه و در مجموع 15 الی 20 ساعت تمرین پیوسته نیاز دارند. تا این مرحله 225 ساعت تمرین توسط 108 درس در38 جلسه پشت سر گذاشته شده است. بعد از فراگیری این بخش هنرجویان می توانند در اوقات فراغت از الگوهای چهارمضراب همایون تمرین های مشابه ای بسازند و به مضراب خود تقویت بخشند.

آشنایی با دستگاه نوا در آموزش مقدماتی تار و سه تار

درس های 109-110-111و112 آشنایی با دستگاه نوا است که مشابه درس های دستگاه همایون جهت تقویت مضراب ارائه شده است. در این جا به دلیل ویژگی درس و مضراب مشترک و تفاوت در فواصل این دو دستگاه و نزدیک شدن فاصله های درجات موسیقی تمرین چهارمضراب نوا می تواند به سرعت نوازندگی هنرجویان تاثیر خوبی بگذارد. دلیل اشتراک درس های همایون و نوا بر این روال بوده که هنرجویان آهنگ های مشابه در دستگاه های متفاوت را تجربه کنند و خودشان بتوانند وجوه اشتراک دیگری را پیدا کرده و الگو سازی مناسبی برای ساختن قطعات مختلف داشته باشند. این چهار درس نیز در دو جلسه (دو هفته) قابل ارائه و در مجموع حدود 10 ساعت تمرین نیازمند هستند. تا این مرحله 230 الی 240 ساعت تمرین توسط 112 درس در40 جلسه انجام می پذیرد.

آشنایی با دستگاه راست پنجگاه در آموزش مقدماتی تار و سه تار

آخرین دستگاهی که به دنبال آشنایی دستگاه ها و آوازها معرفی می شود دستگاه راست پنجگاه است که با سه درس 113-114-115 همراه است. این سه درس نیز در دو جلسه (دو هفته) قابل ارائه است و حدود 10 الی 15 ساعت تمرین نیاز دارند. با تمرین پیوسته این درس ها هنرجویان می توانند تجریه خوبی از طرح مضراب ریز و شلال پشت سر بگذارند. تا این مرحله 240 الی 250 ساعت تمرین توسط 115 درس در42 جلسه طرح شده است. هنرجویان حتما توجه داشته باشند بعد از فراگیری 115درس از این مجموعه و آشنایی مقدماتی با کلیه دستگاه¬ها و آوازها اکنون می توانند آهنگ های پیچیده تری را بنوازند.

آشنایی با چهارمضراب ها، رنگ ها و ضربی های ردیف در آموزش مقدماتی تار و سه تار

در ادامه تمرین ها از درس 115 به بعد باز هم از ردیف های معتبر موسیقی ایرانی، رنگ ها و چهارمضراب های متعددی از دستگاه ها از جمله ماهور و شور و نوا و سه گاه قطعه های بسیارروان و دلنشین انتخاب شدند تا هنرجویان با زیبایی شناسی و تزئینات متنوع در اجرای نوازندگی تار آشنایی کافی بدست آورند. هرکدام از این درس ها به طور جداگانه و در یک جلسه قابل ارائه هستند. در این صورت 8 درس باقی مانده در هشت جلسه و در مجموع 40 الی 60 ساعت تمرین مفید لازم دارند.

اکنون که کلیه درس های مقدماتی تار را با موفقیت پشت سرگذاشتیم یک برآیندی از کل جلسات و زمان تمرین ارائه می کنیم تا دورنمایی از یادگیری موسیقی و روند آموزش این کتاب داشته باشیم.

کل جلسات تمرین آموزش مقدماتی تار و سه تار

مقدمات اولیه یادگیری دستان ها مدت زمان 8 جلسه حدود « 50 الی 60» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه ماهور مدت زمان 15 جلسه حدود «80 الی 100» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه شور و مقدمات مدت زمان 10 جلسه حدود «50 الی 70» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه سه گاه مدت زمان 1 جلسه حدود «7 الی 10» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه چهارگاه مدت زمان 2 جلسه حدود «10 الی 15» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه همایون مدت زمان 3 جلسه حدود «15 الی 20» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه نوا مدت زمان 2 جلسه حدود «10 الی 15» ساعت تمرین
آشنایی با دستگاه راست پنجگاه مدت زمان 2 جلسه حدود «10 الی 15» ساعت تمرین
8 درس پایانی کتاب 116 تا 123 مدت زمان 8 جلسه حدود «40 الی 50 » ساعت تمرین

همانگونه که مشاهده می کنید زمان آموزش کتاب مقدماتی تار و طرح ارائه شده حدود سیزده ماه و کل جلسات شرکت در کلاس حدود پنجاه (50) جلسه ( پنجاه هفته) به طول می انجامد. مجموع زمان و ساعات تمرین در طول این 50 جلسه حدود 300 الی 350 ساعت می باشد که بطور میانگین روزانه 45 دقیقه تا یک ساعت تعیین شده است.
بعد از پایان موفقیت آمیز دوره ی آموزش مقدماتی تار، هنرجویان می توانند ادامه یادگیری و سیر آموزش ردیف موسیقی ایرانی را با خیالی آسوده دنبال نمایند.
با آرزوی موفقیت و سربلندی برای همه همراهان عزیز و گرامی امیدواریم توانسته باشیم با ارائه کتاب آموزش مقدماتی تار به همراه فایل صوتی راهی آسان و مطمئن برای فراگیری تار پیش روی شما علاقمندان قرار داده باشیم.
« به امید سربلندی همه شما یاران خوب و نازنین »